Әрі қарай түзету мүмкіндігі сақталады: мәслихаттар қажет болған жағдайда салық мөлшерлемесін қайтадан көтере алады. Бұл норма жаңа Салық кодексінің жобасында көрсетілген.
2025 жылға бөлшек сауда салығының 2% және 3% төмендетілген мөлшерлемелері Қазақстанның барлық облыстары мен қалаларында іс жүзінде бекітілген.
Дегенмен, Ақмола, Атырау, Қарағанды, Қызылорда, Павлодар облыстары, сондай-ақ Жетісу мен Ұлытау сияқты ерекшеліктер бар.
Қазақстандағы бөлшек салық салу жүйесі жеке кәсіпкерлер (ЖЗҚ) мен заңды тұлғалар (ЖШС) үшін бірнеше нұсқаны ұсынады.
Міне, 2025 жылы жұмыс істейтін негізгі режимдер:
1.Патент (жеке кәсіпкерлер үшін)
Табыс: жылына 3528 АЕК-ке дейін (13,9 млн теңге)
Саны: қызметкерлерсіз
Салық мөлшерлемесі: табыстың 1%
Есеп беру нысаны: 911.00
2.Мобильді қосымша (жеке кәсіпкерлер үшін)
Табыс: жылына 3528 АЕК-ке дейін (13,9 млн теңге)
Саны: қызметкерлер қарастырылмаған
Салық мөлшерлемесі: 1%
Есеп беру: есеп берілмейді (жеңілдетілген нысан)
3.Жеңілдетілген декларация (жеке кәсіпкерлер мен ЖШС үшін)
Табыс: жартыжылдықта 24 038 АЕК-ке дейін (94,5 млн теңге)
Саны: 30 адамға дейін
Салық мөлшерлемесі: табыстың 3%
Есеп беру нысаны: 910.00
4.Тұрақты шегерім (жеке кәсіпкерлер мен ЖШС үшін)
Табыс: жылына 144 184 АЕК-ке дейін (566,9 млн теңге)
Саны: 50 адамға дейін
Салық мөлшерлемесі:
Жеке кәсіпкерлер үшін 10%
Заңды тұлғалар үшін 20% (ЖШС)
Есеп беру нысаны: 912.00
5.Бөлшек салық (жеке кәсіпкерлер мен ЖШС үшін)
Табыс: жылына 600 000 АЕК-ке дейін (2,36 млрд теңге)
Саны: 200 адамға дейін
Салық мөлшерлемесі:
B2C үшін 4% (соңғы тұтынушыға сату)
B2B үшін 8% (басқа бизнеске сату)
Есеп беру нысаны: 913.00
Тарифтерді қолдану ерекшеліктері
Бөлшек салық жүйесін пайдалану кезінде салық төлеуші корпоративтік табыс салығын (CPN) немесе жеке табыс салығын (IPN) дербес есептейді. Ол үшін есепті кезеңдегі табысына тиісті салық ставкаларын қолданады.
— 4% мөлшерлеме Қазақстан Республикасының аумағында да, елден тыс жерлерде де алынған (немесе алынатын) кірістерге қолданылады. Салық кодексінің 242-бабының 3-2-тармағының нормаларын пайдаланатын салық төлеушілерге тауарларды сатудан, жұмыстарды орындаудан және қызметтерді көрсетуден түскен кірістер үшін мөлшерлеме 8% құрайды. Бұл CPN/IPN есептеу кезінде шегерімдерге шығындарды жатқызатындарға қатысты (Салық кодексінің 696-3-бабының 4-тармағы). Жергілікті өкілді органдар (мәслихаттар) қызмет түріне және объектінің орналасқан жеріне байланысты мөлшерлемені 4%-ға, бірақ 50%-дан аспайтын төмендетуге құқылы. Бұл ретте нақты салық төлеушілер үшін мөлшерлемені жеке төмендету мүмкін емес (Салық кодексінің 696-3-бабының 5-тармағы).
Бөлшек салықты азайту бизнес үшін пайдалы ма?
Шымкентте бөлшек сауда салығының ставкасын 4%-дан 2%-ға дейін төмендеткен норма жыл бойы күшінде. Гормаслихат төрағасының айтуынша, бұл шара шағын және орта бизнес арасында кәсіпкерлік белсенділіктің артуына, салық жүктемесінің төмендеуіне, бизнестің кеңеюіне және жаңа жұмыс орындарының ашылуына ықпал етті.
— Бұл шешім бизнес үшін тиімді екені сөзсіз. Салық жүктемесінің төмендеуі тауар айналымы мен пайданың артуына ықпал етеді. Мұны әсіресе шағын және орта кәсіпорындар сезінді, олардың көпшілігі ресми түрде салық төлей бастаған көлеңкелі экономиканы қуана тастап кетті. Бұл өз кезегінде ашықтықты арттыруға және экономикалық қызметке бақылауды күшейтуге ықпал етеді
Салықты азайту бюджетке қалай әсер етеді?
Салықтың төмендеуі, керісінше, бюджет кірісіне әсер етіп, экономистер мен мемлекеттік органдарды алаңдатуы мүмкін. Сондықтан да жаңа Салық кодексінің жобасында мәслихаттардың экономикалық жағдайға байланысты бизнес салығын азайтып қана қоймай, екі есеге арттыру мүмкіндігі қарастырылған.
— Биылғы жылы — салық органдарына, қаржы институттарына және бизнес қауымдастықтарына мұқият мониторинг жүргізіліп, салық өзгерістерінің салдарын талдайды. Бұл шаралардың бизнес пен бюджет үшін қаншалықты тиімді болғанын және олардың процеске қатысушылардың ешқайсысына зиян келтіргенін анықтау маңызды болады. Мәліметтерді жинау 2025 жылдың соңына дейін жалғасады, ал алынған нәтижелер негізінде салық заңнамасына түпкілікті түзетулер 2026 жылы енгізіледі.
Кәсіпкерлер үшін салық заңнамасындағы ықтимал өзгерістерге дайын болу, мониторинг нәтижелерін бақылау және жаңа жағдайларға байланысты өз қызметін түзету маңызды. Бизнесмендер жаңа Салық кодексінің кейбір ережелеріне алаңдаушылық білдірді.
Салық салудың болашағы кәсіпкерлердің де, мемлекеттік органдардың да мүдделерін қанағаттандыру үшін бизнесті қолдау мен мемлекеттік бюджеттің тұрақтылығын қамтамасыз ету арасындағы тепе-теңдікті қаншалықты тиімді табуға болатынына байланысты болады.
Бөлшек сауда салығын сақтау немесе өзгерту туралы түпкілікті шешім 2026 жылы қабылданады. Осы уақытта Үкімет пен Парламент барлық аспектілерді ескеру және ең оңтайлы шарттарды әзірлеу мақсатында Салық кодексі бойынша егжей-тегжейлі жұмыс жүргізеді.